Darm obstructie bij een landschildpad

Darm obstructie bij een landschildpad (Homopus signatus signatus).

Inleiding:
Sinds maart 2009 heb ik de mogelijkheid gekregen om een mannelijk nakweek dier van de soort Homopus signatus signatus te kunnen verzorgen.
Het diertje woog destijds 64 gram en was een ruime 7 cm lang. Het diertje was nagenoeg volwassen.
In de tijd dat het diertje door mij is verzorgd had het een uiteindelijk gewicht van 77 gram.

Huisvesting:
Hier dier werd gehouden in een glazen terrarium van 1.20x0,5xo,5 meter.
Als bodemsubstraat werd bij de schuilplaatsen vette zavel gebruikt en de wat open stukken brekerszand en verscheidene schuilmogelijkheden.
Het terrarium staat in een kamer aan het raam welke op het zuidwesten ligt zodoende kon er een soort seizoen nagebootst worden zonder al teveel moeite ervoor te moeten doen.
De verlichting werd d.m.v. van invallend zonlicht vanuit het aangrenzende raam ondersteund door een 60 Watt halogeenspot en een daglicht spaarlamp van 23 Watt. De branduren werden seizoensgebonden ingesteld zoals er in meerdere publicaties is vermeld van het houden van deze soort.
Afhankelijk van het seizoen werd er water gesproeid wat regenbuien zou moeten nabootsen.
Na elke sproeibeurt was het dier na 10 minuten aan het “zonnen”onder de halogeenspot om vervolgens te gaan eten.
Seizoensgebonden had het dier een vast dagritme.

Voeding:
Water was ten alle tijden beschikbaar in het verblijf.
Voeding wat er gegeven werd was zo gevarieerd mogelijk en seizoens gebonden.
In de lente tot de herfst werd hoofdzakelijk onkruid gegeven met sporadisch afwisseling met andijvie en witlof. Dit aangemengd met Vitamineral van Natural.
In de winter werd er supermarkt eten gegeven dit aangemengd met Equifit vezels en Vitamineral van Natural. Dit voedsel werd een dag voor de voerbeurt ten droge gelegd.
Eten werd om de dag zoniet om de drie dagen geven en werd grotendeels na een paar uur weggehaald nadat het dier zich weer had terug getrokken in de schuilplaatsen. De restanten die er bleven liggen waren veelal supermarkt groente die dan extra konden uitdrogen voor de volgende dag.

Situatie:
Het dier was in de vroege ochtend een uur nadat de lampen aangaan om 05.00 actief en daarbij aan het eten als dit was aangeboden en was dit niet het geval ernaar aan het zoeken.
En in de late namiddag zodra de zon in het verblijf scheen wederom actief veelal aan het zonnen.
Het diertje was niet schuw maar hanteren voor een periodieke weegbeurt en/of controle werd niet gewaardeerd.
Het diertje trok zijn kop blazend in om het vervolgens zijn voorpoten voor de kop te trekken en hiermee zich volledig af te sluiten. De poten waren dusdanig krachtig dat eenmaal het diertje zich afgesloten had dit niet door invloeden van buitenaf op welke vorm dan ook weer uit zijn verdedigings positie kwam.

Begin juni 2010 was het diertje inactief. Het lag op een half beschutte plek in het verblijf met de oogjes dicht en de kop en poten half uit het schild.
Twee dagen ervoor had het dier andijvie met Equifit gekregen en een dag hierna nog flink gedronken wat ik enkele malen heb gezien tijdens de tijd dat ik het dier verzorg.
In eerste instantie geen reden tot zorgen.
Dit gedrag bleef het dier enkele dagen houden en na 3 dagen heb ik overlegd over de situatie met de kweker en de stamboek houder.
De buitentemperaturen tijdens deze dagen waren uitermate hoog deze week zo ook in de terrarium kamer. Na het meten van de temperaturen in het verblijf was mijn conclusie dat het niet de warmte kon zijn welke voor dit gedrag een oorzaak zou kunnen zijn gezien deze niet buitensporig hoog waren.
Gezien het plotselinge verschil in gedrag het niet meer willen eten/drinken ondanks ik het dier in een badje had gedaan met lauw/warm water en daarbij inactiviteit ben ik 8 juni naar een reptielenarts gegaan.
Aan de hand van een röntgenfoto werd de diagnose verstopping bevestigd.

Als behandeling: twee maal daags badje voor de vochthuishouding en stimulering van darm lediging en paraffine oraal tot 0,3ml per dag voordat dier in lauw/warm water gebad moest worden.
Het paraffine werd oraal toegediend. Een paperclip werd tussen de bek van het dier voorzichtig gezet en zo kon er zonder al teveel moeite de parafinne oraal worden toegediend.

Hierbij moet rekening gehouden worden met de ingang naar de longen(trachea) welke zich bevind op de tongbasis welke zichtbaar is als diertje goed zijn bek open doet dat de paraffine voorbij deze ingang wordt toegediend. Ook dient het toe te dienen vloeistof rustig te worden ingespoten en uiteraard zonder luchtbellen.
Na terugkomst van de dierenarts het dier gebad en paraffine toegediend.
Tijdens het bad had het dier ontlast.
In de ontlasting waren enkele kleine korreltjes bodemsubstraat te zie.

Na een week deze behandeling te hebben opgevolgd was er geen enkele vooruitgang in conditie te bemerken en de ontlasting bleef uit.
Hierop wederom naar de dierenarts voor een controle röntgenfoto op 16 juni.
Op de foto was de verstopping nog steeds te zien welke nihil was gemobiliseerd door de behandeling met paraffine.

Besloten werd het beleid te continueren en Cisapride te starten oraal 0,01 ml per dag.
Eenmaal toegediend bemerkte ik een hyperactiviteit van het dier. Om hierna hevige pers bewegen te maken wat zich uitte door de achter poten te strekken het kopje en nekje geheel gestrekt naar buiten te doen en hierbij het bekje wagenwijd open.
Een meelijwekkend aangezicht.

Filmpje

Echter geen resultaat qua ontlasting.
De volgende dag dezelfde verschijnselen na toediening van de medicatie als voorgaande dag.
Na het persen bewoog het diertje niet meer haalde geen adem en lag enkele minuten met een verstijfd kopje, met het bekje open en een bleke tong zonder adem te halen.

Filmpje:

Mijn vermoedde was dat het diertje dood was en na de dierenarts gebeld te hebben hierover moest het diertje naar de arts komen voor obductie. Het advies was in ijswater leggen.
Echter 10 minuten waren inmiddels verstreken en het dier maakte een ademteugje.
Mijn vermoedden was dat dit een soort van spasme was maar na een enkele minuten begon het dier steeds frequenter adem te halen.
Van 3x per minuut en hevig gebruik maken van de ademhalings spieren d.m.v. van poten en nek intrekken tot “normaal” ademhalen wat je zo goed als niet bemerkt bij een landschildpad in rust.
Hierna is in overleg met de arts besloten te stoppen met de Cisapride.
Bij het nagaan van de bijwerkingen van dit medicijn blijkt het een omstreden medicijn te zijn door de mogelijke bijwerkingen.

Tussentijds heb ik raad gevraagd bij stamboekhouder, de kweker van het diertje en een andere houder van schildpadden welke ervaring had met een darmobstructie bij een landschildpad.
Navraag leerde me dat het beleid met mijn schildpad qua medicatie gelijk was echter werd er bij het andere dier ook vocht toegediend oraal.
Navraag bij het Universitair instituut te Merelbeke leerde mij ook dat paraffine een dehydrerend effect heeft op mens en dier.
Symptomen van mogelijke uitdroging zijn vaag en niet heel concreet wijzend op deze afwijking:
Ingevallen oogjes, inactiviteit, lethargie en verminderde huidelasticiteit samen met het loslaten van de epidermis van de huid.
Het diertje voldeed aan al deze symptomen.

In overleg met de dierenarts dit onmiddellijk gestart in de vorm van O.R.S vloeistof. Het voordeel van deze vloeistof boven kraanwater is dat er bij O.R.S mineralen extra zijn toegevoegd, aan deze vloeistof voegde ik Vitamineral toe.
Na dit drie dagen te hebben toegediend samen met de parafinne en twee maal daags het badje was er eindelijk resultaat in de vorm van ontlasting.
Drie flinke keutels maar zonder enige mogelijk aanwijzing wat een oorzaak van de verstopping zou kunnen zijn.
Er was echter wel een hard stukje bij de laatste keutel welke week werd als ik deze in water deed. Mogelijke vezel?
Met enige enthousiasme verscheidene mensen ingelicht die ik op de hoogte hield van de ontwikkelingen zo ook de dieren arts. Een controle foto zou gemaakt worden.
De uitslag van de foto op 20 juni was hoop gevend

De verstopping was weg.
Het diertje bleef echter inactief en maakte geen intentie om te eten en daarom werd besloten het diertje O.R.S toe te blijven dienen en paraffine maar in mindere dosering gezien nog mogelijk darminhoud.
Het diertje kreeg 4x daags 0,5ml O.R.S toegediend.
Na twee dagen echter geen vooruitgang.
Inmiddels was er sinds de eerste symptomen 3 weken verstreken waarin het diertje vanaf dag 1 van inactiviteit stabiel was gebleven qua zichtbare symptomen.
Gezien de soort gevoelig is voor stress bij hanteren in overleg met de kweker en stamboekhouder een rustpauze te geven.
Na twee dagen het diertje met rust gelaten te hebben en het diertje beschut in het verblijf te hebben gezet was er geen teken van enkele activiteit of verbetering.
Het toedienen van vloeibaar voedsel kwam deze dag ter sprake na veelvuldige email wisseling tussen mij en de stamboekhouder.
Ik zou de volgende ochtend de dierenarts bellen om dit te overleggen om te starten.
Die nacht is het diertje overleden.

Het diertje is aangeboden voor obductie in ijswater.
Uit de obductie bleek het diertje aanzienlijke hoeveelheid vrij vocht in de buik holte had, veel lucht in de darmen en in een restant ontlasting welke aan het einde van de darm zat sporen van wormen eieren. De hoeveelheid wormen eieren was volgens de dierenarts te verwaarlozen en geen directe aanwijzing voor gehele conditie van het dier.
Het commentaar van de dierenarts van de bevindingen na de obductie:

Uitleg: “Je ziet dat ik eerst het buikschild heb losgezaagd van het rugschild en daarna voorzichtig de daaraan vastzittende structuren het los geprepareerd. Opvallend zijn de roze structuren aan de kop en de staartkant, dat zijn spieren.
De donkerrode structuur halverwege is de lever, aan de rechterkant (voor de schildpad links) vind je daar vlak onder het lichtgekleurde maagje. Als je de maag vervolgt kom je vanzelf in de enorm uitgezette darm terecht, dit is hetzelfde deel dat je eerder op de röntgenfoto zo duidelijk vol met materiaal kon zien. Als je de darm opzij haalt kun je daaronder de donkergekleurde nieren zien. Verder zie je de blaas met daarin wat groene rommel. De blaas gaat over in de cloaca, hetgeen de gezamenlijke uitgang van blaas en darm is. De groene inhoud is dan ook gedeeltelijk urine/ darminhoud. Zoals gezegd hebben we dat onder de microscoop bekeken en daarin een enkel wormei gevonden. In de rest van de darmen heb ik geen aanwijzingen gevonden voor volwassen wormen, belangrijk want wormen zouden op zich best een verklaring voor afwijkende darm motiliteit kunnen zijn. Longen heb ik niet genoemd. Vlak boven de lever kun je onder de borstspieren het hart zien zitten met verder in de richting van de bek de luchtpijp. Als je deze
naar de andere kant vervolgt splitst hij zich in 2 takken die elk naar een long gaan die dicht tegen het rugschild aanzit, heel teer materiaal”.

met dank aan Dr M.Stooker

Discussie:
Evaluerend aan dit gehele proces vanaf de eerste dag dat de diagnose werd gesteld van een darmobstructie had het diertje vocht toegediend moeten krijgen.
Dit weekt de verstopping en zorgt daarbij aan een efficiënte vochthuishouding.
De verstopping veroorzaakt mogelijke opzwelling en daarbij plaatselijk stuwing in de darmen bij de verstopping.
Het daarbij komend vrij vocht in de buikholte zou daarbij te verklaren kunnen zijn?
Gezien het dier geen vocht toegediend heeft gekregen is het dier dusdanig uitgedroogd dat dit versterkende gevolgen zou hebben kunnen gehad voor het adequaat functioneren van organen?
Daarbij voornamelijk denkend aan een verhoogd ureum ?
Door insufficiënt toedienen van energie rijk vocht in de vorm van vloeibaar voedsel een tekort aan vitamine mineralen en eiwitten met mogelijk orgaanschade hierdoor?