Bedankt Evert Henningheim voor de toestemming van de uitstekende medische artikelen die je geschreven hebt.
Evert heeft de orginele artikelen geschreven voor SDGL Kenniscentrum voor herbivore hagedissen.
Legnood (Dystocia)
Onderzoek heeft uitgewezen dat legnood veelvuldig voorkomt bij:
Reptielen die zich voor het eerst voortplanten.
Vrouwtjes die eerder last hebben gehad van legnood.
Vrouwtjes die een onvruchtbaar legsel voortbrengen.
Legnood kan leiden tot ernstige problemen.
Daarom is het noodzakelijk de tekenen van legnood zo vroeg mogelijk te herkennen zodat medisch ingegrepen kan worden.
De in hierna besproken behandelmethodes dienen allen te worden uitgevoerd door een in reptielen gespecialiseerde arts.
Oorzaken en de herkenning van legnood
Algemene oorzaken van legnood:
Het niet kunnen passeren van de eieren door de eileider en cloaca.
Er kan sprake zijn van een versperring of vernauwing.
Eieren kunnen te groot zijn of liggen verkeerd.
Het bekken kan misvormd zijn.
Er is sprake van een blokkerende massa zoals abcessen of blaas- en nierstenen.
Twee of meer eieren kunnen met elkaar verbonden zijn.
Een ei kan misvormd zijn.
Legnood kan ook voorkomen terwijl er geen sprake is van blokkades of misvormingen. Deze vorm van legnood kan het resultaat zijn van:
Één of meerdere onvolkomenheden in de leefomstandigheden van het dier.
Een ondeugdelijke legbak.
Onjuiste terrariumtemperaturen.
Slecht uitgebalanceerde voeding waardoor een tekort of overdosering van vitaminen en mineralen ontstaat. Denk bijvoorbeeld aan MBD.
Vochttekort en een slechte lichamelijke conditie van het vrouwtje.
De meest voorkomende oorzaak van legnood bij dieren is het ontbreken van een legbak of een geschikte legbak. Als de legbak niet deugdelijk is, kan het dier uren achtereen bezig zijn met rondlopen en graven. Hierbij kan ze ook graafpogingen ondernemen op andere plekken in het terrarium of in het huis. Deze activiteiten zorgen ervoor dat het dier zwakker wordt en zichtbaar depressief gedrag vertoont wanneer de druk om eieren te gaan leggen toeneemt. Uitputting kan worden waargenomen, maar ook een prolaps van de cloaca of eileider kan zich voordoen.
Normaal gesproken is een eierendragende dier levendig en actief.
Een dier met legnood zal sloom en neerslachtig zijn en niet reageren op zijn omgeving.
Wanneer het eieren leggen is begonnen is het raadzaam een oogje in het zeil te houden. De eerste legsels zijn over het algemeen kleiner. In gevangenschap gehouden reptielen leiden een rustig leven met weinig beweging vergeleken met de dieren die in het wild leven. Een gebrek aan spierkracht kan ervoor zorgen dat de eieren niet in de juiste positie komen te liggen voor het leggen en dat de contracties niet sterk genoeg zijn om de eieren uit te drijven.
Bij vrouwtjes die lijden aan misvorming van het bekken of de eileiders, misvormde of sterk vergrote eieren dragen of een blokkering van de eileider hebben, kunnen door toediening van een weeënopwekkend middel, complicaties als eibreuk, eileiderbreuk of een bloeding optreden. Dit kan de dood tot gevolg hebben.
Afzuiging
Een mogelijke behandeling van legnood is het inbrengen van een naald in het ei waarmee vervolgens de inhoud afgezogen wordt. Het resultaat is een veel kleiner ei wat makkelijker de cloaca kan passeren. Voorzichtigheid dient betracht te worden zodat de inhoud van het ei niet in de buikholte terecht komt. Het afzuigen van een ei dient te gebeuren binnen 48 uur nadat het natuurlijk leggen van de eieren gestopt is. Korte tijd hierna zal de inhoud van de eieren gaan stollen wat afzuiging onmogelijk maakt. Als de eieren niet binnen 48 uur na afzuiging zijn uitgedreven, dienen deze chirurgisch verwijderd te worden. De resultaten van afzuiging zijn echter zeer mager en deze behandeling brengt een groot risico met zich mee. Alleen het ei wat zichtbaar is in de cloaca zou voor deze behandeling in aanmerking kunnen komen. Afzuiging wordt nagenoeg niet toegepast.
Chirurgisch ingrijpen
Wanneer alle pogingen om de eileg op gang te brengen onsuccesvol zijn geweest, zal het reptiel onder narcose moeten worden gebracht om de eieren chirurgisch te verwijderen. Er kan dan nog een poging ondernomen worden manueel de eieren uit te drijven. Omdat door de anesthesie de leguaan en dus de eileider kringspier ontspannen is, kan dit onder een gereduceerd risico gedaan worden. Uiteraard dient dit voorzichtig en zorgvuldig te gebeuren om een prolaps of breuk van een ei te voorkomen.
Aan de hand wat de chirurg tegenkomt tijdens de operatie kunnen alleen de eieren of een deel dan wel alle voortplantingsorganen verwijderd worden. Als er geen voornemen is om met het vrouwtje te gaan fokken, kan de eigenaar besluiten alle organen voor het reproduceren van eieren te laten verwijderen om legnood in de toekomst te voorkomen.